Fritilli Family

Structuurplan, Governance & Validatie

Inhoudsopgave

Deel 1: Visie & Structuur

• Manifest
• Kernwaarden
• Maatschappelijke uitdagingen
• Visie & Totaalstructuur
• Ubuntu: Samen Kunnen We Meer
• Fasering (1, 2, 3)
• Governance & Controle
• Financieringsmodel
• Rechtsvormen overzicht
• Fiscale aspecten
• Juridische aandachtspunten
• Rol oprichter over tijd
• Actielijst opstart

Deel 2: Validatie & Kritische Analyse

• Juridische haalbaarheid
• Kredietfonds en Wft-vrijstelling
• Steward-ownership modellen
• Fiscale aspecten (gevalideerd)
• Kritische valkuilen en risico's
• Open vragen voor de oprichter
• Vergelijkbare initiatieven
• Kostenoverzicht
• Aanbevolen adviseurs
• Conclusie

Manifest

Het kan en mag anders.

We leven in een systeem dat draait om extractie: van de aarde, van mensen, van tijd, van betekenis. De 9-tot-5 molen. De verkuttificatie van het internet. Woningen als beleggingsobject. Ziektes die voorkomen hadden kunnen worden. Biodiversiteit die verdwijnt. Gemeenschappen die uiteenvallen.

Dit is een alternatief.

Want er is zoveel moois. Zoveel talent dat niet zijn weg vindt. Zoveel ideeën die stranden omdat het systeem er geen plek voor heeft. Zoveel mensen die willen bijdragen maar niet weten hoe.

Samen kunnen we die weg plaveien.

Ubuntu — "Ik ben omdat wij zijn."

Niet mens tégen systeem, maar mens mét mens. Niet kapitaal als doel, maar kapitaal als middel. Niet nemen, maar teruggeven.

Kernwaarden

Maatschappelijke uitdagingen

Dit zijn de domeinen waar we impact willen maken:

• Circulariteit — weg van extractie, naar regeneratieve systemen
• Woningmarkt — wonen is een recht, geen investeringsvehikel
• Biodiversiteit — herstel van ecosystemen, niet alleen behoud
• Gezondheid — preventie boven pillen, levensstijl boven symptoombestrijding
• Psychisch welzijn — verbinding, betekenis, rust
• Het internet repareren — weg van enshittification, naar tools die mensen dienen
• Werk herdefiniëren — het 9-tot-5 dogma doorbreken
• Gemeenschap herbouwen — samenzijn, lokaal, echt

Visie

Een ecosysteem van ondernemingen die maatschappelijke impact genereren, met:

• Volledige zeggenschap bij de oprichter (geen externe aandeelhouders)
• Kapitaal via intern kredietsysteem (leningen, geen equity)
• Winst vloeit naar maatschappelijke doelen via stichting
• Community-eigenaarschap via coöperatie (1 lid = 1 stem)
• Bestuur door talenten — BV's worden gerund door mensen met passie en kunde, niet door de oprichter
• Excubator-model — ideeën binnenhalen, laten groeien, en weer de wereld insturen

Totaalstructuur

flowchart TB
    subgraph fase1[FASE 1: Fundament]
        PH[🏛️ Persoonlijke Holding BV<br>100% oprichter]
        WBV[🔧 Werk-BV]
        IBV[🌱 Incubator-BV]
        PH --> WBV
        PH --> IBV
    end
    
    subgraph fase2[FASE 2: Ecosysteem]
        COOP[🤝 Coöperatie<br>Maatschappelijke Impact Fabriek]
        
        LEDEN[👥 Leden<br>1 lid = 1 stem]
        KREDIET[💰 Kredietfonds]
        TALENT[💡 Talentenpool]
        
        COOP --- LEDEN
        COOP --- KREDIET
        COOP --- TALENT
        
        subgraph portfolio[Portfolio]
            SA[🏢 Startup A]
            SB[🏢 Startup B]
            SC[🏢 Startup C]
        end
        
        KREDIET -->|financiert| portfolio
        TALENT -->|bestuurt| portfolio
    end
    
    subgraph fase3[FASE 3: Bestemming]
        STICHTING[🎯 Stichting ANBI]
        
        subgraph impact[Maatschappelijke Impact]
            IMP1[🌍 Projecten]
            IMP2[🔄 Herinvestering]
            IMP3[🎁 Donaties]
        end
        
        STICHTING --> impact
    end
    
    subgraph governance[GOVERNANCE]
        OPRICHTER[👤 Oprichter<br>permanente zetel + veto]
    end
    
    IBV -.->|evolueert naar| COOP
    portfolio -->|winst| COOP
    COOP -->|keert uit aan| STICHTING
    OPRICHTER -.->|controle| STICHTING
    OPRICHTER -.->|adviesrecht via| COOP
    
    style fase1 fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style fase2 fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32
    style fase3 fill:#f3e5f5,stroke:#7b1fa2
    style governance fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style portfolio fill:#fce4ec,stroke:#c2185b

Ubuntu: Samen Kunnen We Meer

De ingrediënten samenbrengen

flowchart TB
    subgraph input[" "]
        A[🌍 Maatschappelijke<br>Uitdaging]
        B[👥 Community &<br>Samenzijn]
        C[💡 Vaardigheden<br>& Talent]
    end
    
    A --> K
    B --> K
    C --> K
    
    K[💰 Kapitaal<br>kredietfonds]
    
    K --> O
    
    O[🏢 Onderneming<br>die Impact maakt]
    
    style A fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32
    style B fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style C fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style K fill:#fce4ec,stroke:#c2185b
    style O fill:#f3e5f5,stroke:#7b1fa2

Hoe het werkt:

1. Iemand ziet een probleem — een maatschappelijke uitdaging die aangepakt moet worden
2. Community vormt zich — mensen die het probleem herkennen, die willen bijdragen
3. Talenten stappen in — bouwers, denkers, makers die het kunnen realiseren
4. Kapitaal wordt vrijgemaakt — via het kredietfonds, van leden voor leden
5. Onderneming ontstaat — niet om winst te maken, maar om het probleem op te lossen
6. Impact vloeit terug — naar de gemeenschap, naar de stichting, naar nieuwe projecten

Geen resources, maar mensen

In de normale economie:

• Mensen zijn "human resources"
• Je "deployed FTE's"
• Talent is een kostenpost

Bij ons:

• Mensen zijn mensen
• Talenten worden uitgenodigd, niet ingezet
• Ondernemerschap is voor iedereen toegankelijk
• Je hoeft geen geld te hebben om een bedrijf te starten
• Je hoeft geen risico te nemen met je eigen huis

De anti-kapitalistische lus

Traditioneel kapitalisme:

flowchart LR
    A[Arbeid] --> B[Winst]
    B --> C[Aandeelhouders]
    C --> D[Extractie]
    D -.->|herhaal| A
    
    style A fill:#ffcdd2,stroke:#c62828
    style B fill:#ffcdd2,stroke:#c62828
    style C fill:#ffcdd2,stroke:#c62828
    style D fill:#ffcdd2,stroke:#c62828

Maatschappelijke Impact Fabriek:

flowchart LR
    A[Talent] --> B[Impact]
    B --> C[Gemeenschap]
    C --> D[Teruggeven]
    D --> E[Meer Impact]
    E -.->|groei| A
    
    style A fill:#c8e6c9,stroke:#2e7d32
    style B fill:#c8e6c9,stroke:#2e7d32
    style C fill:#c8e6c9,stroke:#2e7d32
    style D fill:#c8e6c9,stroke:#2e7d32
    style E fill:#c8e6c9,stroke:#2e7d32

Fase 1: Fundament (financiële onafhankelijkheid)

flowchart TB
    subgraph holding[Persoonlijke Holding BV]
        direction TB
        H[🏛️ 100% oprichter]
    end
    
    holding --> W[🔧 Werk-BV<br>consultancy/ZZP]
    holding --> I[🌱 Incubator-BV<br>eerste startups]
    
    style holding fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style W fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style I fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32

Doel: Inkomsten genereren, ervaring opdoen, eerste projecten incuberen.

Aanpak:

• Start als ZZP (eenmanszaak) voor snelheid en fiscale voordelen
• Later omzetten naar holding + werk-BV('s) zodra omzet >€100-150k
• Startups beginnen als interne projecten binnen Incubator-BV
• Uitspinnen naar aparte BV zodra: serieuze omzet, eigen team, of externe funding nodig

Fase 2: Ecosysteem bouwen (Incubator → Excubator)

flowchart TB
    subgraph coop[Coöperatie - Maatschappelijke Impact Fabriek]
        direction TB
        
        subgraph leden[👥 Leden]
            L[Ondernemers, talenten,<br>supporters, community]
            STEM[1 lid = 1 stem]
        end
        
        subgraph krediet[💰 Kredietfonds]
            KF[Leden verstrekken leningen]
            RENTE[Rendement via rente]
        end
        
        subgraph talent[💡 Talentenpool]
            TP[Mensen met vaardigheden,<br>passie, ideeën]
            BEST[Kunnen bestuurder worden]
        end
        
        subgraph portfolio[🏢 Portfolio]
            S1[Startup A<br>bestuurd door Talent X]
            S2[Startup B<br>bestuurd door Talent Y]
            S3[...]
        end
    end
    
    krediet -->|financiert| portfolio
    talent -->|runt| portfolio
    
    style coop fill:#f3e5f5,stroke:#7b1fa2
    style leden fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style krediet fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style talent fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32
    style portfolio fill:#fce4ec,stroke:#c2185b

Van Incubator naar Excubator:

flowchart LR
    subgraph incubator[🌱 INCUBATOR]
        direction TB
        I1[Idee komt binnen]
        I2[Validatie & prototyping]
        I3[Team vormen met talenten]
        I4[Kapitaal via kredietfonds]
        I5[Groeien binnen ecosysteem]
        
        I1 --> I2 --> I3 --> I4 --> I5
    end
    
    subgraph excubator[🚀 EXCUBATOR]
        direction TB
        E1[Volwassen onderneming]
        E2[Spin-off naar de wereld]
        E3[Blijft lid van coöperatie]
        E4[Impact in de maatschappij]
        
        E1 --> E2 --> E3 --> E4
    end
    
    I5 ==>|uitvliegen| E1
    E4 -.->|winst & kennis terug| incubator
    
    style incubator fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32
    style excubator fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0

Hoe talenten BV's runnen:

Waarom dit werkt:

• Talenten hoeven niet zelf kapitaal te hebben
• Risico ligt bij de coöperatie, niet bij het individu
• Ondernemerschap wordt toegankelijk voor iedereen
• Ideeën komen tot bloei door de juiste mensen, niet de rijkste

Kenmerken:

• Besloten kring (alleen leden), geen publieke aanbieding
• Valt buiten Wft-vergunningsplicht (kredietunie-model)
• Spin-offs worden lid van coöperatie → blijven in ecosysteem

Fase 3: Maatschappelijke bestemming

flowchart BT
    subgraph startups[🏢 Startups]
        S1[Startup A]
        S2[Startup B]
        S3[Startup C]
    end
    
    C[🤝 Coöperatie]
    ST[🎯 Stichting ANBI]
    
    subgraph impact[🌍 Maatschappelijke Impact]
        M1[Projecten]
        M2[Nieuwe investeringen]
        M3[Donaties]
    end
    
    startups -->|dividend, aflossing + rente| C
    C -->|winst uitkering| ST
    ST --> impact
    
    style startups fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style C fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style ST fill:#f3e5f5,stroke:#7b1fa2
    style impact fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32

Geldstroom:

1. Startups genereren winst
2. Winst naar coöperatie (dividend, aflossing + rente)
3. Coöperatie keert uit aan stichting
4. Stichting besteedt aan: maatschappelijke projecten, nieuwe investeringen, donaties

Governance & Controle

Uitgangspunt

Oprichter behoudt volledige controle zolang gewenst, zonder externe aandeelhouders.

Stichtingsbestuur (3 zetels)

Statutaire waarborgen oprichter

• Permanente bestuurszetel: oprichter is bestuurder voor onbepaalde tijd
• Benoemingsrecht: nieuwe bestuursleden alleen via oprichter
• Vetorecht op kernbesluiten:
  • Statutenwijziging
  • Ontbinding stichting
  • Bestedingen boven €X
  • Wijziging doelstelling
• Coöperatie heeft adviesrecht, geen beslisrecht

Opvolging (later te regelen)

In statuten vastleggen wie rechten oprichter erft:

• Specifiek aangewezen persoon, of
• Mechanisme (bijv. coöperatie-ALV krijgt dan wél beslisrecht)

Let op: ANBI-status

ANBI vereist dat geen persoon kan beschikken over vermogen als ware het eigen vermogen. Vetorechten en bestuurszetel zijn toegestaan, maar geen "eigenaar-achtige" positie. Laat notaris checken.

Financieringsmodel

Principes

• Geen equity-investeerders (100% controle behouden)
• Alleen leningen via intern kredietsysteem
• Risico-rendement transparant per lening

Werking kredietfonds

flowchart LR
    L[👤 Lid] -->|stort in| KF[💰 Kredietfonds]
    KF -->|verstrekt lening| S[🏢 Startup-BV]
    S -->|rente + aflossing| KF
    KF -->|rendement| L
    
    style L fill:#e3f2fd,stroke:#1565c0
    style KF fill:#fff3e0,stroke:#ef6c00
    style S fill:#e8f5e9,stroke:#2e7d32

Documentatie per lening

• Leningsovereenkomst
• Risicoprofiel/rating
• Rente en looptijd
• Achterstellingsclausule (positie bij faillissement)
• Duidelijke disclaimer: leden kunnen inleg verliezen

Rechtsvormen overzicht

Fiscale aspecten

ZZP-fase (eenmanszaak)

• Zelfstandigenaftrek: ~€5.000/jaar
• Startersaftrek: ~€2.000/jaar (eerste 3 jaar)
• MKB-winstvrijstelling: 13,31%

BV-fase

• Vennootschapsbelasting: 19% (tot ~€200k), 25,8% daarboven
• Geruisloze inbreng eenmanszaak in BV mogelijk

Voorbereidingskosten

• Tot 5 jaar vóór start aftrekbaar
• Bewaar bonnen en onderbouwing

Juridische aandachtspunten

Coöperatie

• Oprichting via notaris (verplicht)
• Statuten: lidmaatschap, stemrecht, kredietfonds-reglement
• Huishoudelijk reglement voor operationele zaken

Stichting

• Oprichting via notaris
• Statuten: governance, benoemingsrechten, vetorechten oprichter
• ANBI-aanvraag bij Belastingdienst

Kredietfonds

• Niet-publiek, alleen leden → buiten Wft
• Standaard leningsovereenkomsten
• Risico-disclaimers

Rol oprichter over tijd

De structuur is ontworpen om door te draaien zonder oprichter (perpetual purpose via stichting).

Actielijst opstart

Direct (ZZP-fase)

• [ ] KvK-inschrijving eenmanszaak
• [ ] Zakelijke rekening openen
• [ ] Boekhoudpakket inrichten
• [ ] Voorbereidingskosten documenteren

Later (BV-fase)

• [ ] Notaris: oprichting holding + werk-BV
• [ ] Fiscalist: optimale structuur bespreken
• [ ] Let op: intentieovereenkomst geruisloze inbreng vóór 1 oktober indienen voor terugwerkende kracht

Ecosysteem

• [ ] Notaris: oprichting coöperatie + statuten
• [ ] Huishoudelijk reglement kredietfonds
• [ ] Template leningsovereenkomsten
• [ ] Jurist: check Wft-vrijstelling
• [ ] Nieuw: DNB Expertisecentrum Markttoegang raadplegen voor reikwijdteoordeel kredietfonds

Stichting

• [ ] Notaris: oprichting + statuten met governance-waarborgen
• [ ] ANBI-aanvraag
• [ ] Bestedingsplan opstellen
• [ ] Nieuw: Check nieuwe ANBI-regels per 3 juli 2025 (anti-oppoteis)

DEEL 2: VALIDATIE & KRITISCHE ANALYSE

Validatie: Juridische haalbaarheid

✅ Bevestigd: Structuur is juridisch haalbaar

De combinatie stichting + coöperatie is volledig legaal en komt regelmatig voor in Nederland. Er zijn circa 100-150 steward-owned bedrijven in Nederland die vergelijkbare structuren hanteren.

Coöperatie oprichten — vereisten

Verplichte statutaire bepalingen:

• Aansprakelijkheidsregeling (UA/BA/WA)
• Ledenverplichtingen
• Bestuursbenoeming
• Liquidatiebestemming

Stichting + ANBI — governance-eisen

⚠️ Nieuwe ANBI-regels per 3 juli 2025

Anti-oppoteis aangescherpt:

• Continuïteitsreserve: max 1,5x gemiddelde kosten over 3 jaar
• Reserves voor projecten: concreet en binnen 2 jaar uitvoerbaar
• Rendement op stamvermogen (incl. ongerealiseerde waardestijging): jaarlijks naar algemeen nut

Commerciële activiteiten:

• Toegestaan mits aanvullend op kernactiviteiten
• Risicovol bij te hoge tarieven → vennootschapsbelastingplicht

Zakelijke giftenaftrek:

• Per 1 januari 2025 afgeschaft voor BV's
• Giftenaftrek IB blijft, max €100.000

Validatie: Kredietfonds en Wft-vrijstelling

✅ Bevestigd: Vrijstelling mogelijk, maar strenge voorwaarden

Een intern kredietfonds binnen de coöperatie kan vrijgesteld zijn van Wft-vergunningsplicht onder artikel 2:54o en 2:54q Wft.

Vrijstellingsvoorwaarden kleine kredietunies

Bij overschrijding €10 miljoen: DNB-vergunning verplicht (€8.500 eenmalig + doorlopend toezicht)

⚠️ Kritisch: "Besloten kring" is geen automatisme

Coöperatielidmaatschap vormt niet automatisch een besloten kring. DNB hanteert vier cumulatieve voorwaarden:

1. ✅ Nauwkeurig omschreven, afgebakende kring
2. ✅ Vooraf bepaalde, toetsbare toetredingscriteria
3. ✅ Drempel voor toetreding (geen eenvoudige toetreding)
4. ⚠️ Bestaande niet-financiële juridische relatie vóór het voornemen gelden aan te trekken

Punt 4 is cruciaal: de relatie moet al bestaan voordat kapitaalwerving ter sprake komt. Snelle ledengroei kan indiceren dat geen besloten kring meer bestaat.

Kredietunie Nederland model (referentie)

• 48 kredietunies opgericht, ~20 actief
• Totaal >€52 miljoen verstrekt
• Kredieten €50.000 - €250.000 per lening
• "Common bond" — lotsverbondenheid tussen MKB-ondernemers
• Transparantieplicht: "De onderneming staat niet onder toezicht van DNB en AFM" op website

Validatie: Steward-ownership modellen

✅ Bevestigd: Sterke Nederlandse precedenten

Drie implementatiemodellen

1. Golden share model (geschikt voor startups met investeringsbehoefte)

• Stewards krijgen stemrecht-aandelen (niet verhandelbaar)
• Investeerders krijgen economische aandelen
• Onafhankelijke stichting houdt "gouden aandeel" met vetorechten

2. Geneutraliseerd kapitaal (voor bedrijven zonder externe kapitaalbehoefte)

• Economisch eigendom bij stichting (waarde "geneutraliseerd")
• Stemrecht bij stewards

3. Aandeelhoudende stichting (voor gevestigde bedrijven)

• Stichting bezit alle aandelen
• Handelt als verantwoordelijk eigenaar

Nederlandse precedenten

Gevestigde steward-owned bedrijven:

• Triodos Bank (STAK-model)
• De Efteling (beheerstichting)
• TBI (bouwconcern)
• Berenschot
• Albron
• Odin
• Novamedia (Postcode Loterijen)

Recente overstappers:

• Voys (2024, €19M omzet, telecombedrijf)
• Donker Groep
• Aannemersbedrijf Smits (3e generatie familiebedrijf)

🔮 Toekomstige ontwikkeling: Rentmeestervennootschap

De Tweede Kamer nam in april 2024 een motie aan voor een nieuwe rechtsvorm "Rentmeestervennootschap". Uitgangspunten gepubliceerd januari 2025. Dit zou steward-ownership vereenvoudigen zonder STAK-constructies.

Validatie: Fiscale aspecten

Geruisloze inbreng eenmanszaak in BV

Nieuw besluit per november 2025 met verruiming voor holding-structuren.

Valkuil: bij holding-structuur zijn twee notariële akten nodig en moet onderneming via bedrijfsfusie worden "uitgezakt" naar werkmaatschappij.

Leningen binnen coöperatie — fiscale aandachtspunten

• At arm's length-beginsel: rente moet marktconform zijn
• Bij onzakelijke voorwaarden: herkwalificatie als informeel kapitaal
• Gevolg: rente niet aftrekbaar, afwaarderingsverlies vervalt

Documenteer alle leningen schriftelijk:

• Markconforme rente
• Aflossingsschema
• Zekerheden

Kritische valkuilen en risico's

🚨 Governance bij groei

Typische conflicten:

• Oprichtersbelangen vs. democratische besluitvorming
• Rollen van bestuur, certificaathouders, en toezicht lopen door elkaar
• WBTR (Wet bestuur en toezicht rechtspersonen) verscherpt sinds juli 2021 bestuurdersaansprakelijkheid

Mitigatie:

• [ ] Installeer Raad van Toezicht
• [ ] Stel onafhankelijke commissarissen aan
• [ ] Leg familiestatuut/oprichtersstatuut vast
• [ ] Neem geschillenregelingen op in statuten
• [ ] Overweeg sociocratische besluitvorming (consent i.p.v. meerderheid)

🚨 Exit-scenario's oprichter

Stichting:

• Geen "belang" verkoopbaar — vermogen behoort rechtspersoon toe
• Bij ANBI: vermogen mag niet naar particulieren vloeien

Praktische exit-routes:

• Gefaseerd terugtreden
• Consultancy-rol na aftreden
• Erelid/adviseurspositie
• Managementovereenkomst met vergoedingsstructuur

Coöperatie:

• Leden kunnen uittreden zonder dat organisatie stopt
• Ledenbijdragen komen vaak slechts tegen nominale waarde terug

🚨 Aansprakelijkheid

Kies voor coöperatie UA om ledenaansprakelijkheid uit te sluiten.

Bestuurders zijn niet automatisch aansprakelijk, maar wél bij:

• Onbehoorlijk bestuur
• Niet-melden betalingsonmacht
• Kennelijk onbehoorlijk bestuur bij faillissement

Mitigatie:

• [ ] Sluit bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering (D&O) af
• Dekt verweerskosten en beschermt privévermogen
• Sluit fraude en bewuste regelschending uit

Open vragen voor de oprichter

Deze vragen moeten beantwoord worden vóór oprichting:

Structuur & Schaal

1. Verwachte omvang kredietfonds: blijft dit structureel onder €10 miljoen om Wft-vrijstelling te behouden?

   • [ ] Scenario doorrekenen: hoeveel leden × gemiddelde inleg = totaal?

2. Lidmaatschapscriteria: hoe wordt de "common bond" gedefinieerd zonder als publiek te kwalificeren?

   • [ ] Concrete criteria opstellen die DNB-toets doorstaan

3. Groeipad: wat als het ecosysteem sneller groeit dan verwacht?

   • [ ] Plan B voor DNB-vergunning of alternatieve structuur

ANBI & Governance

4. ANBI-activiteiten: welk percentage is commercieel, en hoe wordt dit administratief gescheiden?

   • [ ] Activiteitenmatrix opstellen met % algemeen nut vs. commercieel

5. Reserveringsbeleid: voldoet het businessplan aan de aangescherpte anti-oppoteis?

   • [ ] Bestedingsplan voor eerste 2 jaar concreet maken

6. Exit-vergoeding: welke vergoedingsstructuur is acceptabel binnen ANBI-kader?

   • [ ] Met fiscalist/notaris bespreken vóór oprichting

Opvolging & Continuïteit

7. Opvolging stewards: wie bepaalt opvolging, en hoe wordt machtsconcentratie voorkomen?

   • [ ] Opvolgingsmechanisme vastleggen in statuten

8. Wat als oprichter wegvalt? (ziekte, overlijden, burn-out)

   • [ ] Noodscenario uitwerken
   • [ ] Sleutelpersonen identificeren

Timing

9. Timing geruisloze inbreng: is de intentieovereenkomst vóór 1 oktober ingediend?
   • [ ] Fiscale kalender opstellen

Vergelijkbare initiatieven in Nederland

Maatschappelijke coöperaties

Incubators met impactfocus

• Social Impact Factory (Utrecht/Amsterdam) — B Corp, werkplekken, masterclasses
• Impact Hub Amsterdam — 5-maandenprogramma's zonder equity
• Post Growth Incubator (Nonprofit Ventures) — post-growth startups, excubation

Community funding modellen

• Broodfondsen: 665+ groepen, 31.300+ deelnemers, schenkmodel (belastingvrij)
• Collin Crowdfund: >€1 miljard verstrekt, 50.000+ investeerders
• Lendahand: impact investing vanaf €10

Kostenoverzicht oprichting

Fase 1: ZZP

Fase 2: Holding + BV's

Fase 3: Coöperatie + Stichting

Optioneel: Steward-ownership transitie

Totaal geschat

Aanbevolen adviseurs en organisaties

Steward-ownership

• We Are Stewards — begeleiding transitie, netwerk
• Stichting Golden Share — guardian-model, onafhankelijke borging missie
• Purpose Foundation (Duits, internationaal actief)

Juridisch & Fiscaal

• DNB Expertisecentrum Markttoegang — reikwijdteoordeel kredietfonds
• Notaris met ervaring in coöperaties en ANBI's
• Fiscalist met ANBI-specialisatie

Netwerken

• Kredietunie Nederland — kennis en templates kredietfonds
• Social Enterprise NL — netwerk sociaal ondernemers
• NCR (Nationale Coöperatieve Raad) — governance, coöperatie code

Referenties & inspiratie

Filosofie & Beweging

• Ubuntu-filosofie — Afrikaanse levensfilosofie: "Ik ben omdat wij zijn"
• Steward-ownership — internationaal model voor purpose-driven ondernemingen
• Coöperatieve beweging — Mondragon, Rabobank-oorsprong, etc.
• Enshittification — Cory Doctorow's analyse van platform-verval

Nederlandse bronnen & regelgeving

• KvK — kvk.nl/starten/de-cooperatie/
• Belastingdienst ANBI — belastingdienst.nl/anbi
• Kredietunie Nederland — kredietunie.nl
• We Are Stewards — wearestewards.nl
• Stichting Golden Share — goldenshare.org
• NCR Coöperatie Code — ncr.nl (herzien november 2024)
• DNB Wft-vrijstelling kredietunies — dnb.nl/toezichtprofessioneel

Wetgeving

• Wft art. 2:54o en 2:54q — vrijstelling kleine kredietunies
• WBTR — Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (juli 2021)
• Nieuw ANBI-beleidsbesluit — per 3 juli 2025

Voorbeeldorganisaties

• Triodos Bank — triodos.nl (STAK-model)
• De Efteling — efteling.com (beheerstichting)
• Voys — voys.nl (steward-owned sinds 2024)
• Social Impact Factory — socialimpactfactory.com
• Impact Hub Amsterdam — amsterdam.impacthub.net
• Broodfonds — broodfonds.nl (schenkmodel)

Conclusie

De voorgestelde structuur — stichting (ANBI) als controlerend lid van coöperatie (UA) met intern kredietfonds en steward-ownership-elementen — is juridisch haalbaar en kent sterke Nederlandse precedenten.

Cruciale succesfactoren:

1. Nauwgezette ANBI-compliance met nieuwe vermogensregels (per juli 2025)
2. Strikte monitoring kredietfonds-omvang onder €10 miljoen
3. Robuuste governancestructuur voor groei
4. Vooraf geregelde exit-scenario's

Volgende stappen:

1. Open vragen beantwoorden (zie checklist)
2. Gesprek met fiscalist/notaris met ANBI-ervaring
3. DNB raadplegen voor reikwijdteoordeel kredietfonds
4. We Are Stewards contacten voor steward-ownership begeleiding

"Het kan en mag anders."

Document versie 2.0 — December 2024 Inclusief juridische validatie en kritische analyse